WATERPOST, Jaargang 7, nummer 2, november 2016

Even kennismaken met….

Janneke Ottens, de nieuwe directeur van Stichting Waterproef, die half september in dienst is getreden. Waterpost ging langs bij haar voor een interview. Op haar vraag, “Wat wil je weten?”, hoefde eigenlijk maar één tegenvraag te volgen.

Wat wil je zelf kwijt?
Janneke lacht! “Je kunt met deze vraag twee kanten uit, persoonlijk en professioneel. Hoewel die twee natuurlijk met elkaar zijn verweven. Geboren in Groningen maar opgegroeid in Leidschendam, op een boerderij onder de rook van Den Haag. Natuur, het weer en het landschap zijn met de paplepel ingegoten. Vandaar mijn keuze voor mijn studie aardwetenschappen en promotieonderzoek over de rol van oceanen bij klimaatverandering.
Ik ben getrouwd en we hebben 2 mooie dochters, die inmiddels zijn uitgevlogen. We wonen met veel plezier in Lelystad aan het water en we hebben een zeilboot. Dus we zijn regelmatig op het water te vinden. Tot zover het persoonlijke.

Universiteit en Rijksoverheid (RWS en OCW)
Na mijn studie heb ik ruim 7 jaar als onderzoeker aan de Vrije Universiteit gewerkt. Omdat ik alle opgedane kennis graag praktisch wilde inzetten, verhuisde ik naar het zoetwater kenniscentrum van RWS: het RIZA. Daar werkte ik aan richtlijnen voor water monitoring en assessment, voor zowel nationale als internationale wateren.

Na 5 jaar werd het tijd voor iets nieuws: Hoofd van de weerdienst van het KNMI.
De technische ontwikkeling bij de operationele weerdiensten ging erg snel, waardoor er naast een behoorlijke reorganisatie ook veel inzet op innovatie nodig was. De 3 weerdiensten” te land, ter zee en in de lucht” werden samengevoegd. Onze uitdaging was om de beste weerdienst van Europa te worden. Het was een mooie tijd, maar na 7 jaar
ging ik terug naar RWS. In eerste instantie als interimmanager bij het RIKZ, waarbij ik medewerkers begeleidde bij de samenvoeging van de kennisdiensten tot Waterdienst en de afsplitsing daarvan naar Deltares. Vervolgens werd ik gevraagd kennismanagement voor de hele RWS-organisatie op te zetten en uiteindelijk om de kennismanager ‘nat’ te worden.

Ik heb dit adviseren met veel plezier gedaan, maar ik geef graag zaken concreet vorm. Die uitdaging vond ik als hoofd en plaatsvervangend directeur van Instituut Collectie Nederland, een kennisdienst van OCW, die zich richt op onderzoek ten behoeve van roerend cultureel erfgoed. Mijn opdracht was om alfa’s en bèta’s tot een goede onderzoeksgroep te smeden met een voor de museale wereld herkenbare onderzoekagenda. Daarbij kwam ook het beheer en de ontwikkeling van de bijbehorende onderzoeksfaciliteit: een laboratorium, testruimtes en klimaatkamers. Een prachtige klus met veel internationale aspecten.
Na een fusie met een grotere erfgoeddienst, de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed was onderzoek helaas geen kernactiviteit meer en nam ik afscheid.

Eigen bedrijf, onderwijs en Waterschap
Ik startte een eigen bedrijf en begon met een grote internationale klus voor ICCROM, een VN-organisatie. Een enorme uitdaging! Maar ik kwam tot de ontdekking dat ‘thuis’ ook een belangrijk deel van mijn leven is. Na wat omzwervingen – afgelopen jaar heb ik mijn eerstegraads bevoegdheid voor leraar aardrijkskunde gehaald en heb ik met veel plezier voor de klas gestaan - ben ik nu onder meer actief voor het algemeen bestuur van Waterschap Zuiderzeeland. Een nieuwe rol, waarbij ik mijn kennis over de waterwereld op gepaste afstand van de ambtelijke organisatie kan inbrengen en laten renderen; de rode draad in mijn loopbaan.

En nu: Waterproef!
Toch is mijn managementervaring blijven kriebelen. En wat doe je dan, als je een vacature ziet voor directeur bij Waterproef? Een kleine organisatie - een stichting, geen politiek bestuur – met als doelen: Meer naar buiten profileren, meer innovatie en investeren in de medewerkers. Dit was op mijn lijf geschreven.
Er ligt een mooie basis. Van hieruit gaan we ons stap voor stap inzetten om Waterproef te laten uitgroeien tot een toonaangevend laboratorium in Nederland voor onderzoek van water en (water)bodem. Een gelijkwaardige partner van waterschappen, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Waternet en anderen, wanneer het gaat om de beoordeling van waterkwaliteit; analyses, advisering en alles wat daar omheen voor nodig is. Dat we hiervoor meer zullen inzetten op innovatie en dat we de samenwerking zullen blijven zoeken, is voor mij haast vanzelfsprekend.”
Deze eerste maanden staan vooral in het teken van kennismaken. De organisatie en de medewerkers leren kennen, maar ook de beide moederorganisaties, onze specifieke opdrachtgevers en partijen, waarmee we samenwerken of willen gaan samenwerken.

Op dit moment legt Waterproef de laatste hand aan haar meerjarenplan. Daarin komen de visie en de ambitie van Waterproef nadrukkelijk aan bod. In onze volgende nieuwsbrief gaan we daar verder op in.

Even napraten met Rudolph Melis

Eind september nam Rudolph Melis afscheid als directeur van Stichting Waterproef. Hij gaat met pensioen. Wij praten nog even na. Leiddraad is een zin uit het introductie interview van april 2013:
“Ik wil samen met de medewerkers bewijzen dat wat Waterproef de afgelopen 9 jaren heeft opgebouwd sterk genoeg is om ook te toekomst aan te kunnen. Zelfstandig of gefuseerd? Dat maakt niet uit.”
Is het gelukt om het bestaansrecht van Waterproef te bewijzen?
“Ik vind dat we het hebben waargemaakt. En daar heeft iedereen aan meegewerkt en daar wordt nog steeds aan gewerkt. Daar wil ik ook iedereen voor bedanken.
Toen ik bij Waterproef begon, was er organisatorisch de nodige onrust en een matige financiële positie. Maar ondanks de fusiedruk (veel medewerkers waren op een of andere manier betrokken bij dat proces) hebben alle medewerkers er de schouders onder gezet om van Waterproef weer een financieel gezonde organisatie te maken waar het prettig werken is. De fusie is niet doorgegaan. Dat zorgde wel even voor een kleine terugval. Maar die hebben we samen prima opgevangen door ons op de toekomst te richten en ons 10-jarig bestaan te vieren.
Enkele punten die we hebben bereikt:

De samenwerking met onze klanten is verbeterd
Waterproef is financieel gezond
Door verlaging van tarieven zijn we ook daar marktconform
We besteden zo weinig mogelijk werk uit aan derden
Uit het METEO onderzoek blijkt dat de medewerkers Waterproef een prettige organisatie vinden om te werken
Het aantal geaccrediteerde bepalingen is uitgebreid

Inmiddels zijn we 3½ jaar verder. Ik laat nu met vertrouwen een gezond bedrijf achter, dat veel potentie heeft. Volgens mij moet en kan er nog meer worden gedaan om de organisatie sterker te maken en de kwaliteit van werken bij Waterproef verder te verbeteren. Daarbij denk ik onder meer aan:

Besteed meer aandacht aan innovatie
Breid de advisering aan de klant uit. Zowel in de aanloop van onderzoek als aan de hand van de resultaten
Denk samen met de klant na over toepassingen van nieuwe onderzoekmethoden

Laat zien, dat je bij de beste laboratoria van Nederland hoort, bijvoorbeeld door meer te publiceren Til elkaar naar een hoger plan, een hoger kennisniveau.
Ik ben er van overtuigd, dat Stichting Waterproef een briljante toekomst voor zich heeft. De potentie is er, zowel bij de organisatie als bij de medewerkers en het bestuur. Vanaf de zijlijn blijf ik de ontwikkelingen volgen.”

Afscheid Harry Cappendijk

Naast het afscheid van Rudolph heeft Waterproef ook afscheid genomen van de Kam-adviseur.

Dinsdag 27 september heeft Harry Cappendijk afscheid genomen van Waterproef. Hij gaat genieten van zijn pensioen.
Harry werkte bij Waternet en zag een dienstverband bij Waterproef in Edam als een mooie afsluiting van zijn carrière. Hij was vanaf begin 2014 in dienst als KAM adviseur en heeft zich vrij snel de specifieke kwaliteitszaken voor een laboratorium eigen weten te maken. Hij stond met verve de Raad voor Accreditatie te woord en heeft een grote bijdrage geleverd aan de kwaliteit. Na nog een verlenging heeft Harry besloten om met pensioen te gaan.
Harry nogmaals bedankt en geniet van je vrije tijd.

Krijgen mosselen Sloterplas schoon?

De Sloterplas heeft al jaren last van blauwalgen. Toch is het water sinds 2012 minder troebel geworden. Dat komt door de Quaggamossel, een uitheemse soort, die al geruime tijd in Nederland voorkomt. Quaggamosselen filteren blauwalgen uit het water en zorgen zo voor een betere waterkwaliteit.
Vanaf een kunstmatig eiland in de Sloterplas wordt door Waternet onderzocht wat de juiste hoeveelheid mosselen is om te plas schoon te krijgen en schoon te houden. Stichting Waterproef is bij het project betrokken. Voor het onderzoek is het nodig om de groei van blauwalgen ter plekke te volgen. Daarom heeft Waterproef een draagbaar apparaat (een fluoroprobe) aangeschaft, waarmee dat mogelijk is. Studenten van de UvA voeren die metingen uit.
De resultaten van het onderzoek worden volgend jaar gebruikt voor proeven op grotere schaal. Dan moet blijken of de Sloterplas echt van blauwalgenoverlast verlost kan worden.
Ga voor een filmpje over het onderzoek naar:
http://www.nu.nl/amsterdam/4293994/waterkwaliteit-sloterplas-beter-dankzij-mossel.html

Vooraankondiging ILOW symposium

Op 15 februari 2017 wordt in het MediaPlaza van de Jaarbeurs te Utrecht het vierde ILOW symposium gehouden.
Het symposium staat ditmaal in het teken van

Hydrobiologie

De organisatie van het symposium is in handen van de werkgroep Innovatie van het ILOW. De ILOW symposia zijn een must voor iedereen die zich wil verdiepen in de toekomst van het waterkwaliteitsonderzoek. Dus reserveer de datum alvast in uw agenda!

De thema's die worden gepresenteerd zijn: KRW Effectmonitoring — Innovatief onderzoek —Normalisatie — Kwaliteit — Uitvoering — Handboek Hydrobiologie — NEN- en EN-normen —Maatlatten en Toetsing — Zwemwateronderzoek — Environmental DNA.

Zodra het definitieve programma bekend is, krijgt u daarvan bericht. Het wordt dan ook geplaatst op de website van het ILOW, http://www.ilow.nl.

Heeft u nu al vragen, neem dan contact met ons op via E-mail innovatie@ilow.nl
Willie van den Berg (Stichting Waterproef en penningmeester ILOW)
Henk Zemmelink (RWS en secretaris ILOW coordinatoren ILOW symposiumorganisatie

Waterproef in Ghana

De laatste week van april was Waterproef medewerker Willie van den Berg voor de tweede keer in Ashaiman (Ghana) om te helpen bij het opzetten van een klein laboratorium en de daarvoor benodigde medewerkers te trainen. Voor informatie over dit project van Wereld Waternet zie onze nieuwsbrief van mei 2015 - Waterproef naar Ghana. We vroegen Willie hoe dat is verlopen.

Eerst de theorie
“Ik was goed voorbereid, maar 1-2 weken voor vertrek hoorde ik dat er nog geen laboratorium was. We hebben veel moeten improviseren. In een klein lokaaltje hebben we 6 medewerkers van SafiSana Ghana Ltd. veel kunnen leren, onder meer over het opstellen van voorschriften voor bemonsteringen en analyses.

Dat gebeurde interactief. Samen hebben we de benodigde voorschriften ook daadwerkelijk samengesteld. Een bewuste keus, want daardoor werd het ook hun product.”

Daarna de praktijk

“Naast de theorie hebben we natuurlijk ook de praktijk geoefend. Weer lessen vol verrassingen. Enkele voorbeelden: Kranen van buretten worden bij ons voorzien van een beetje kranenvet, maar dat was er niet bij besteld. Uiteindelijk hebben we lippenbalsem gebruikt om de kranen te smeren. Gedestilleerd water bleek verontreinigd te zijn of hooguit een beetje gedemineraliseerd en ga zo maar door. Maar met de nodige improvisatie is het de cursisten (en mijzelf) toch gelukt om de monstername, veldmetingen en enkele analyses naar behoren uit te voeren.

Wel jammer dat we het laboratorium nog niet konden inrichten, maar dat komt nog wel. Want het is de bedoeling dat ik binnenkort nog een keer naar Ghana ga. Ik kijk daar nu al naar uit!”

Filtratie-opstelling vernieuwd en uitgebreid

Voor de bepaling van chlorofyl worden watermonsters onder vacuüm gefiltreerd. Algen blijven daarbij achter op een filter dat vervolgens wordt gebruikt voor de verdere analyse. Voor de filtratiestap is ooit in eigen beheer een opstelling gemaakt, waarmee meerdere monsters tegelijk kunnen worden gefiltreerd. Deze opstelling was toe aan vervanging. Tegelijk was er, vanwege een toenemende vraag naar chlorofyl-bepalingen, behoefte aan uitbreiding ervan. Daarom hebben we een nieuwe en grotere filtratie-unit laten maken, die weer vele jaren mee kan.