WATERPOST, Jaargang 5, nummer 3, oktober 2013

Themabijeenkomst Ecoscans Stedelijk Water

In juni jl. hebben de afdeling Biologie van Stichting Waterproef en de cluster Onderzoek van HHNK een themabijeenkomst over Ecoscans in stedelijk water georganiseerd voor de regioadviseurs van Watersystemen van HHNK. Het doel van de themabijeenkomst was om meer inzicht te verschaffen in de methodiek van deze scans en hoe de resultaten gebruikt kunnen worden in het verdere proces.

Na een welkomstwoord en een korte inleiding door gastheer Emile Nat van Waterproef legde Sandra Roodzand van HHNK meeting uit dat een Ecoscan een relatief eenvoudige methode is om al het stedelijk water binnen de bebouwde kom en de hoofdwaterwegen buiten de bebouwde kom kwalitatief in beeld te brengen. De Ecoscan wordt vooral gebruikt om de status quo van het stedelijk water vast te leggen. De Ecoscan kan ook een hulpmiddel zijn bij het opstellen van waterplannen voor een gebied en voor de evaluatie van getroffen maatregelen uit die plannen. In het kader van de overname van het beheer van stedelijk water van gemeenten laat HHNK jaarlijks circa 3 á 4 Ecoscans uitvoeren in het stedelijk water.

Arthur van Dulmen (Waterproef) ging vervolgens in op de methodiek, die voornamelijk bestaat uit visuele waarnemingen van water- en oevervegetatie en omgevingsfactoren. Een beperkt aantal metingen, zoals EGV (Electrisch Geleidingsvermogen) en doorzicht completeren de scan. Aansluitend werd het gezelschap uitgenodigd om de theorie in de praktijk te brengen.

monstername In een sloot naast het terrein van Waterproef werd gezamenlijk een scan uitgevoerd. Voor zowel de oever als het water werden (hoofdzakelijk aan de hand van de aanwezige oevervegetatie en watervegetatie en een aantal abiotische kenmerken) kwalitatieve beoordelingen gemaakt. Door de theoretische inleidingen en het praktijkvoorbeeld is het de regioadviseurs duidelijk geworden hoeveel informatie er met deze methodiek wordt vastgelegd. Informatie die, volgens de adviseurs zelf, zeker voor meer doeleinden gebruikt kan worden.

Stichting Waterproef voert dit jaar Ecoscans uit in Edam-Volendam, Medemblik, Hollands Kroon en Purmerend.

Voor meer informatie kunt u terecht bij Sandra Roodzand (s.roodzand@hhnk.nl) en Emile Nat (e.nat@waterproef.nl).

Meetonzekerheid roept vragen op

Elk laboratorium heeft een zekere spreiding in de analyseresultaten. De tijd dat iedereen nog dacht dat een analyseresultaat als bijvoorbeeld 7,6 mg/l een keihard getal is (en dus geen 7,5 of 7,7 mg/l kan zijn), ligt al lang achter ons. Er is altijd een meetonzekerheid, een marge die voor elke analyse is bepaald. Meetonzekerheid is een optelling van alle toevallige, incidentele en systematische fouten. Maar wat betekenen cijfers dan nog; wat kun je er wel en wat kun je er niet mee?

Omdat zowel HHNK als Waternet vragen hadden omtrent de meetonzekerheid van de gerapporteerde analyseresultaten heeft Waterproef in februari en maart 2013 voor fiscaal technologen en handhavers van HHNK informatiebijeenkomsten georganiseerd, en in juni 2013 voor de handhavers van Waternet een presentatie meetonzekerheid gegeven in combinatie met een cursus bemonstering afvalwater.

De bijeenkomsten hebben duidelijk gemaakt, waarom analyseresultaten van twee laboratoria kunnen verschillen. Maar, daarmee is het voor onze opdrachtgevers in twijfelgevallen niet eenvoudiger geworden om vast te stellen of een bedrijf zich nu wel of niet heeft gehouden aan de voorgeschreven lozingsnormen of om lozingsheffingen exact te bepalen. Omdat dit een probleem is voor alle waterkwaliteitsbeheerders, zal dit landelijk nog wel stof voor discussie blijven.

Voor vragen over meetonzekerheid kunt u contact opnemen met Edwin van Bavel, KAM-adviseur (e.vanbavel@waterproef.nl) of met Willie van den Berg, afdelingshoofd Klant, Innovatie en Markt (w.vandenberg@waterproef.nl).

Monitoren - Scannen - Screenen, wat is dat?

Monitoren

In de waterschapswereld is monitoren het langdurig volgen van een watersysteem, bijvoorbeeld met betrekking tot de kwaliteit van water en bodem. Het onderzoek is meestal gericht op het opbouwen van gedegen kennis van het betreffende systeem op het tijdig signaleren van veranderingen. Veel onderzoek is - en wordt - om die redenen uitgevoerd. Goed monitoren is een langdurige en vaak kostbare zaak. Vandaar dat goed moet worden bekeken of monitoring de enige of de juiste oplossing is om waterkwaliteit vast te leggen.

Scannen

Scannen is het eenmalig of incidenteel bepalen van de kwaliteit van een systeem. Meestal gebeurt dat niet door uitputtend onderzoek maar op hoofdlijnen. Voorbeelden zijn de scans voor de Flora- en Faunawet en de Eco-scans van stadswater. Goed opgezette scans kunnen relatief snel een globaal inzicht geven in de kwaliteit van een systeem. Een scan kan een hulpmiddel zijn bij het stellen van prioriteiten in waterplannen. Een scan kan ook een nulsituatie vastleggen en als zodanig worden gebruikt om de effecten van maatregelen na enige tijd te evalueren. Scans zijn snel uit te voeren, relatief goedkoop, maar ze hebben wel een beperking: Het zijn nadrukkelijk momentopnamen.

Screenen

Wanneer we ons beperken tot chemisch onderzoek, dan is screenen een methode om de aanwezigheid van stoffen - of een groep van stoffen - tot een gewenst niveau te ontdekken. Wat beneden de norm blijft hoef je niet verder te onderzoeken, wat er boven komt, blijft over voor gedetailleerder onderzoek. Je gooit als het ware het te onderzoeken monster door een zeef. Alles wat er door valt, kan weg en wat blijft liggen, wordt verder bekeken. Je kunt doelgericht screenen, door je bijvoorbeeld alleen maar te richten op de doellijststoffen van de KRW. Je kunt ook niet doelgericht screenen. Dan kijk je ook naar stoffen die niet in de KRW- lijst staan, bijvoorbeeld naar nieuwe bestrijdingsmiddelen, nieuwe medicijnen of afbraakproducten daarvan. Omdat bij screening alleen de positieve monsters verder worden onderzocht, is deze vorm van onderzoek goedkoper dan alle monsters uitputtend te onderzoeken.

Kunst in de natuur

Langs een bloemrijke waterkant fladderden talloze vlinders van bloem naar bloem. Als sylphides, luchtgeesten, zweefden witjes als ballerina’s door het decor van de natuur. Net zoals in het ballet Les Sylphides van Fokine. Een ervan hebben we in volle vlucht met onze camera kunnen vastleggen. De snelle vleugelslag en een wat langere sluitertijd hebben dit prachtige beeld opgeleverd. kunstindenatuur

WiFi@Waterproef

Bezoekers kunnen sinds begin dit jaar gebruik maken van onze wireless internetverbinding. Je hebt daarvoor wel een toegangscode nodig. Wil je bij ons inloggen? Vraag dan bij onze receptie om de actuele toegangscode!

Iets bijzonders gezien?

Ziet u langs of in het water bijzondere planten of dieren? Laat het ons weten! Stuur een of meer goede foto's, een beschrijving van de vondst en de vindplaats naar waterpost@waterproef.nl. Onze biologen zijn er blij mee. En wanneer het echt om iets speciaals gaat, laten zij het u per omgaande weten.

Waterproef aanwezig bij ‘Big Jump’

Op zondag 14 juli jl. stond Stichting Waterproef met een kraam op de watermarkt van het evenement ‘Big Jump’ in Heerhugowaard. Dit evenement (geopend met een echte grote sprong in het Meer van Luna door de burgemeester van Heerhugowaard) was georganiseerd door Milieufederatie Noord-Holland, Gemeente Heerhugowaard en Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.

nissan

Het Meer van Luna is onderdeel van een kunstmatig aangelegd watersysteem rond de Stad van de Zon en is gescheiden van het veel voedselrijkere polderwater in de omgeving. Het water heeft zwemwaterkwaliteit. Het evenement omvatte allerlei activiteiten, zoals een waterbeestjesexcursie, kanovaren, waterspelen en een watermarkt.

Bij de stand van Waterproef werd het publiek geïnformeerd over het zwemwateronderzoek en uitgenodigd om met behulp van microscoop, loepjes en determinatiewerken ook zelf algen, waterbeestjes en plantjes te bekijken en te determineren. Waterproef medewerkers Babette Bontes en Guido Mattens kregen veel kinderen met ouders aan de kraam, die gefascineerd waren door het aanwezige waterleven. De goede organisatie, het prachtige weer en de enthousiaste reacties maakten het een geslaagde dag voor bezoekers en medewerkers.

HHNK en Waterproef in de pers

Dinsdag 30 juli besteedde Dagblad Waterland twee pagina’s aan het onderwerp waterkwaliteit. Gert van Ee (HHNK) en Anneke Zonjee (Waterproef) waren daarvoor geïnterviewd.

Gert van Ee uitte zijn zorgen over de waterkwaliteit in de toekomst, en daarbij vooral zijn zorgen over de verzilting van het grondwater in de laaggelegen gebieden en de vervuiling van het oppervlaktewater met hormonen, geneesmiddelen en bestrijdingsmiddelen. Anneke Zonjee schetste in grote lijnen de rol van Stichting Waterproef bij het onderzoek naar de kwaliteit van water en bodem. Op verzoek zijn digitale kopieën van de artikelen beschikbaar via info@waterproef.nl.

Zwemwaterkwaliteit in 2013 (mei-augustus)

Stichting Waterproef verzorgt het onderzoek van zwemwater voor Waternet en HHNK. Een korte impressie van de bevindingen tot 1 september.

zwemwater

Een strenge winter en een koud voorjaar hebben duidelijk invloed gehad op het verloop van de zwemwaterkwaliteit dit jaar. Ondanks een aanscherping van de eis voor E. coli (van 2000 naar 1800 kve/l) was het aantal overschrijdingen van de norm duidelijk minder. Door de lage temperaturen in het begin van de zomer was ook de overlast door blauwalgen duidelijk verminderd. Maar de knelpunten van voorgaande jaren zijn merendeels blijven bestaan. Op enkele plaatsen zijn (tijdelijke) maatregelen genomen om blauwalgen te bestrijden en buiten de deur te houden. Dat is vooralsnog gelukt.

Er worden steeds meer zwemevenementen georganiseerd buiten de reguliere recreatieplassen. In een aantal gevallen toetst Waterproef daaraan voorafgaand de waterkwaliteit. In een enkel geval heeft dit vanwege een hoge blauwalgenconcentratie geleid tot het schrappen van zo’n evenement.

Op 8 september jl. is in de Amsterdamse grachten de tweede Amsterdam City Swim gehouden. Tijdens dit unieke zwemevenement, georganiseerd om zoveel mogelijk geld in te zamelen voor Stichting ALS, zwommen 2000 deelnemers (waaronder vele bekende Nederlanders) ruim twee kilometer door de Amsterdamse grachten. Zij wisten ruim 1,6 miljoen Euro aan sponsorgelden binnen te ‘zwemmen’. De grachten zijn géén officieel zwemwater. Maar Waternet doet er alles aan om de waterkwaliteit voor dit zwemevenement steeds zo goed mogelijk te krijgen. Waterproef heeft op verzoek van Waternet ook dit jaar de waterkwaliteit van het traject extra gecontroleerd.

Colofon

Waterproef redactieraad

E-mail ons uw tips of suggesties voor plaatsing in een volgende nieuwsbrief, of neem contact op via telefoonnummer 0299-391700.

Rudolph Melis
Emile Nat
Hans de Bie
Nel de Boer
Edwin Steur

Verlenging en uitbreiding ECABO-certificaten

ECABO is het kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven voor de economisch/ administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen. Het is één van de 17 kenniscentra in ons land. Samen vormen zij de schakel tussen onderwijs en bedrijfsleven. ECABO bepaalt of een bedrijf voldoet aan de criteria voor erkende leerbedrijven en specifieke opleidingen en verstrekt daartoe certificaten.

Wat is precies het ECABO-certificaat?
Het begeleiden van stagiaires is niet vanzelfsprekend. Onderwijsinstellingen eisen hiervoor dat het begeleidende bedrijf een Erkend Leerbedrijf is. Heel goed, want zo wordt de kwaliteit van onderwijs hoog gehouden. Bij de erkenning als leerbedrijf horen certificaten die aangeven voor welke opleidingen je stagiaires mag begeleiden en opleiden.

ecabo

Welke ECABO-certificaten heeft Waterproef?
Waterproef heeft al geruime tijd ECABO-certificaten voor de opleidingen tot Medewerker Beheer ICT (mbo-3) en ICT-Beheerder (mbo-4). Deze certificaten zijn dit jaar weer verlengd. In augustus heeft Waterproef ook een certificaat gekregen voor de opleiding Applicatieontwikkelaar (mbo-4).

Waterproef is ook een erkend leerbedrijf voor diverse laboratoriumopleidingen. De certificering daarvan wordt echter niet door ECABO verzorgd, maar door PMLF, het kenniscentrum voor Procestechniek, Milieutechniek, Laboratoriumtechniek en Fotonica. Meer daarover in onze volgende nieuwsbrief.

Docentenstage
De vertegenwoordiger van ECABO heeft Waterproef tevens gevraagd om stageplekken voor MBO-docenten beschikbaar te stellen. Docenten zouden dan, door 1 á 2 dagen een kijkje nemen in onze ‘keuken’, hun vakkennis kunnen bijspijkeren. Uiteraard hebben wij aangegeven hieraan mee te willen werken.

Medewerkers van Waterproef in beeld

Maak kennis met... Casper Zuyderduyn
Naam	Casper Zuyderduyn.
Geboren	16 januari 1976.
Woonplaats	Noordwijk aan Zee.
Gezin	Samenwonend.
Hobby	Natuurfotografie, vogels kijken, tuinieren, lezen.
In dienst	Sinds 2007.
Functie	Hydrobiologisch veldmedewerker.
Afdeling	Biologie.
Werkzaamheden	In het voorjaar ben ik voornamelijk bezig met het bemonsteren van macrofauna. In de wintermaanden zit ik veel achter de microscoop om al deze monsters te determineren. Daarnaast inventariseer ik in de zomermaanden planten en lever ik een bijdrage aan stadswateronderzoek.
Gestart als:	Milieukundig veldmedewerker.
Opleiding	Hogeschool Larenstein, bos en natuurbeheer.
Werkervaring	Weidevogelinventarisaties bij ecologisch adviesbureau van der Goes en Groot, veldwerk bij EIS-Nederland/Naturalis, archiefwerk bij de Gemeente Katwijk.
Leuk aan Waterproef	Bevlogen collega’s en een grote mate van zelfstandig werken.
Wens voor Waterproef	Ik hoop, dat we onze diensten gaan uitbreiden en meer advies gaan leveren, bijvoorbeeld bij het opstellen van biomonitoringsplannen.