WATERPOST, Jaargang 4, nummer 2, mei 2012

In gesprek met Laura Moria, adviseur ecologie bij Waternet

Jong, gedreven en direct. Dat is het beeld dat zich al na een paar minuten ontrolt als je in gesprek gaat met Laura Moria, medewerkster bij Waternet. Een samenvatting van een uurtje op de koffie.

Vertel eens wat over jezelf

Ik heb gestudeerd in Groningen: Biologie en milieukunde. Ik ben in 2009 afgestudeerd in milieukunde en aansluitend in dienst getreden bij Waternet. Ik ben binnen gekomen met verschillende functietitels. Mijn huidige functie is adviseur ecologie en ik werk op de operationele afdeling watersysteembesturing. De mensen van deze afdeling zitten aan de knoppen van de gemalen en de stuwen van ons watersysteem. En in dat systeem willen wij ook steeds meer de rol van regisseur op ons nemen. Zowel in het kwantitatieve als het kwalitatieve beheer. Want wij weten wat er in het veld speelt. Wij kennen het gebied als geen ander en kunnen daardoor heel snel reageren op veranderingen. En mijn rol ligt voornamelijk op het kwalitatieve vlak. laura(links)

Wat houdt die regie in?
Wanneer je een toneelstuk wilt regisseren, moet je alle facetten van het stuk en de schrijver proberen te doorgronden. En dat is bij het regisseren van een watersysteem precies zo. Ook van een watersysteem moet je de verschillende facetten proberen te doorgronden. De monitoring van waterkwantiteit, waterkwaliteit en ecologie zijn daar onderdeel van. Waternet probeert op het gebied van ecologie en waterkwaliteit niet alleen de status quo te benoemen, maar ook het functioneren ervan in beeld te brengen. Want alleen als je weet en begrijpt hoe een (water)systeem functioneert, kun je de juiste knoppen bedienen. Alleen dan kun je maatregelen nemen en sturen op verbetering. Onze monitoring is vooral gericht op het in beeld brengen van het functioneren. En dat wordt weer gebruikt in berekeningen en modellen.

Dus je stelt eigenlijk een diagnose
Ja, en een belangrijk onderdeel van de diagnose is het bepalen van een stoffenbalans binnen een systeem. Daarvoor richten we de monitoring zodanig in, dat we zo goed en representatief mogelijke meetpunten prikken. Om een goede diagnose te kunnen stellen meet ik vaak ook buiten het onderzoeksgebied. Want daarmee kan ik externe invloeden - denk aan inlaatwater - vaststellen. We kijken bij de monitoring niet alleen naar eutrofiërende stoffen maar ook naar het lichtklimaat.

Waterproef voert dat voor ons uit. Met speciale lichtsensoren wordt de uitdoving van het licht gemeten. Ook wordt gekeken wat voor stoffen die uitdoving veroorzaken. Dat is belangrijk om te weten, want licht is een van de randvoorwaarden voor waterplanten om te kunnen groeien. We proberen dus door het meten van de randvoorwaarden, die de biologie aan haar omgeving stelt, geleidelijk het functioneren van de hele ecologie in beeld te brengen. Mijn gedrevenheid ligt in de vragen die we met die monitoring kunnen beantwoorden. Ik beheer nu ongeveer anderhalf jaar het meetnet en ik coördineer het beheer van de meetgegevens.

Wat is de invloed van Brussel op jullie beleid?
Brussel heeft met de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) alles in een stroomversnelling geplaatst. De ecologie heeft door de KRW ineens een veel belangrijker positie gekregen in het waterkwaliteitsbeheer. ‘De ecologie’, een breed begrip, werd voorheen in gebiedsprocessen beperkt meegenomen. Door de KRW hebben we een grootschalige monitoring en resultaatverplichting. Nu moeten we er naar kijken. Dus in die zin wordt ons beleid door Brussel beïnvloed. Maar dat is niet alleen bij ons het geval. Het geldt voor ieder beheergebied. De KRW schrijft wel bepaalde monitoring regels/pakketten voor - en daar houden wij ons ook aan - maar daarnaast hebben we qua monitoring een veel breder pakket. Dat is op eigen initiatief en vanuit de behoefte om effectief en doelmatig te zijn, om de goede maatregelen en niet de foute maatregelen te nemen en om zo efficiënt mogelijk te werken. Dat hele functioneren wat ik zojuist schetste, is dus geen monitoringverplichting vanuit Brussel. Maar Brussel stelt wel resultaatverplichtingen. En in principe zou je die kunnen vertalen in het onderzoek dat ik net beschreef.

Hoe is je relatie met Waterproef?
We hebben een uitstekende relatie met de monsternemers. Dankzij hun enorme gebiedskennis en hun aanwezigheid in ’het veld’ krijgen wij veel extra informatie. Maar niet alles is koek en ei. Toen ik bij Waternet begon, constateerde ik al snel dat er zaken waren die niet goed gingen. Waar ik zelf mijn tanden in heb gezet, is de gegevensoverdracht. De manier waarop werd gerapporteerd. Dat gebeurde niet geautomatiseerd en niet met een uniforme structuur en codering. Daardoor werden gegevens vaak niet geborgd in onze organisatie. Zonde! We hebben allemaal computers en het is dus zaak dat we alles zoveel mogelijk automatiseren. Dan hebben we er minder werk aan en bovendien zijn de gegevens dan voor zoveel mogelijk mensen beschikbaar. Hierin hebben we inmiddels grote slagen gemaakt. Maar dat is niet altijd even gemakkelijk gegaan. Voor de fysische chemie hebben we de zaak nu vrijwel op orde. Maar de biologie, dat is een heel andere wereld.
Laura

Ik begrijp dat de biologie nog een flinke slag moet maken?
Ja, maar daar wordt nu ook hard aan gewerkt. Het is overigens niet iets waar Waterproef of Waternet uniek in zijn. In heel Nederland worstelen de waterschappen daarmee en dat vind je onder meer terug in toetsing van het KRW-proces. We zijn pas in 2000 overgestapt op echt grootschalige biologische monitoring en toen zijn de biologen halsoverkop allerlei gegevens gaan verzamelen, zonder van tevoren strak in te kaderen met welke methodiek dat zou gebeuren en hoe de gegevens opgeslagen en geborgd moesten worden.

Heeft het Handboek Biologie nog een rol gespeeld?
Dat handboek verscheen pas in 2010 en het was feitelijk de eerste stap tot een uniforme bemonsteringsmethodiek. Maar als tweede is er - denk ik - nog een enorme stap te zetten in de standaardisatie van de gegevensopslag. En dan krijgen we als derde stap nog de interpretatie van biologische gegevens…… Dat is niet zozeer een discussie binnen de individuele waterschappen. Hierbij gaat het meer om de ontwikkeling van duidelijke KRW-maatlatten en toetsingsprotocollen, die er uiteindelijk een kleurtje aan geven en zeggen: Goed of niet goed. Maar bij Waternet zijn we het wel eens over de termen ‘ecologisch waardevol’ en ‘ecologisch minder waardevol’ en dan spelen zaken als diversiteit minder. Misschien niet een echt harde beoordeling, maar voorlopig werkt het wel.

Wat is je beeld voor de toekomst?
Onze monitoring zal steeds beter en specifieker aansluiten op de vragen die we hebben. Naast gebied specifieke kaders zullen we ook meer gebied specifieke monitoring krijgen. Want we weten in bepaalde gebieden (water)systemen inmiddels wel hoe het zit. En het is bijvoorbeeld zonde om ergens, waar geen waterplanten staan en ook de komende 10 jaar niet staan, elk jaar opnieuw waterplanten te monitoren. Dan is het handiger om eerst uit te zoeken waarom ze er niet staan. Maar in die zin hebben we gelukkig al grote slagen gemaakt en groeien we steeds verder toe naar gebied specifieker monitoring.
Nieuwe technieken als bio-assays en passive sampling zullen een steeds grotere rol gaan spelen in toxicologisch onderzoek. Het zijn de stokpaardjes van Ron van der Oost en van Waterproef. Eutrofiëring en lichtklimaat gaan meer aandacht krijgen. En vanuit Brussel komt het advies om vanwege de grote invloed van nalevering, afbraak- en andere processen meer te investeren in bodemonderzoek.

Samengevat: Volgens mij is in de toekomst vrijwel al ons onderzoek er op gericht om systemen beter te snappen.

Kunst in de natuur

Kunst in de natuur hoef je niet ver van huis te zoeken. Je vindt het soms gewoon naast je voordeur. Zoals dit letterlijk ragfijne draadje, waarop piepkleine waterdeeltjes bij een lichte vorst zijn veranderd in fragiele ijskristalletjes. kunstindenatuur

ILOW innovatie symposium wederom succes

Op donderdag 26 april is het tweede ILOW innovatie symposium gehouden.
De organisatie was in handen van de werkgroep Innovatie van het ILOW. In de voorbereiding heeft Waterproef weer een belangrijke rol gespeeld. Foto’s en een verslag van het symposium vindt u vanaf 15 mei op de website van het ILOW: http://www.ilow.nl

Iets bijzonders gezien?

Ziet u langs of in het water bijzondere planten of dieren? Laat het ons weten! Stuur een of meer goede foto's, een beschrijving van de vondst en de vindplaats naar waterpost@waterproef.nl. Onze biologen zijn er blij mee. En wanneer het echt om iets speciaals gaat, laten zij het u per omgaande weten.

Waterproef coördineert project vismigratie

Vissen hebben een gezond leefklimaat nodig, met voldoende paaigebieden, opgroeimogelijkheden en overwinteringslocaties. Daarom is het van belang dat zij veilig het gebied in en uit kunnen zwemmen. Maar vaak wordt dat belemmerd door stuwen, gemalen en andere kunstwerken.

Vismigratie

Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier heeft in haar uitvoeringsprogramma van de Kaderrichtlijn Water opgenomen dat de komende jaren de belangrijkste vismigratieknelpunten worden aangepast. Het doel is de vismigratie te verbeteren en te bevorderen. Om te komen tot effectieve en betaalbare oplossingen wordt op een aantal knelpunten onderzoek uitgevoerd naar de huidige situatie met betrekking tot de vismigratie.

Passende oplossingen

Om tot passende oplossingen te komen wordt per knelpunt de huidige situatie met betrekking tot vismigratie in kaart gebracht. Onderzocht wordt welke vissen aan weerszijden van het knelpunt aanwezig zijn en in hoeverre het kunstwerk daadwerkelijk een belemmering vormt en/of schade toebrengt aan de vis. Verder worden enkele al eerder aangepaste knelpunten onderzocht om na te gaan of de genomen maatregelen positieve effecten hebben op de vismigratie. vis

Projectcoördinatie

Op verzoek van HHNK heeft Waterproef de projectcoördinatie op zich genomen. Het veldwerk en de rapportage wordt uitgevoerd door Visserij Service Nederland. Biologen van Waterproef gaan een aantal keren mee tijdens het veldwerk. Daarbij wordt ook gekeken of het onderzoeken van vismigratieknelpunten op termijn volledig door Stichting waterproef kan worden uitgevoerd.

Mail voor meer informatie over dit onderzoek naar: e.nat@waterproef.nl

Jaaroverzicht 2011

Sinds mei 2011 heeft Waterproef een nieuwe organisatiestructuur. Door het formeren van de afdelingen Chemie, Biologie en Veldwerk (CBV), Klant, Innovatie en Markt (KIM) en Facilitaire Zaken (FaZ) is een heldere driedeling ontstaan. CBV levert producten en kwaliteitsdiensten die marktconform en kostendekkend zijn. KIM ontwikkelt en verbetert producten en diensten zodat wij ook in de toekomst aan de vragen van onze klanten kunnen voldoen. De afdeling FaZ is de olie op de raderen en levert de ondersteuning die nodig is om alle primaire processen van ons bedrijf optimaal te laten verlopen.

Reorganisatie werpt vruchten af

De reorganisatie bij Waterproef, gekoppeld aan een nieuwe manier van werken, heeft zijn eerste vruchten al afgeworpen. Waterproef is beter toegesneden op de eisen en wensen van onze klanten voor de komende jaren - de leveringsbetrouwbaarheid is historisch hoog - er is ruimte gecreëerd voor de ontwikkeling van nieuwe en innovatieve analysemethoden. Verder heeft de professionalisering van onze afdeling Inkoop grote besparingen opgeleverd.

Klant en markt ‘In the picture’

Sinds de vorming van de afdeling KIM krijgen Klant en Markt meer aandacht. Gesprekken van onze relatiebeheerders met onze klanten scheppen meer dan voorheen duidelijkheid in enerzijds de wensen van de klant en anderzijds de mogelijkheden van Waterproef. Verder is begonnen met marktverkenningen, zoals het uitvoeren van benchmarks met diverse laboratoria. In het nieuwe relatiebeheer besteedt Waterproef ook meer aandacht aan de klant-leverancier relatie.

Over samenwerking

In 2011 zijn enkele initiatieven ontstaan voor het onderzoeken naar vormen van samenwerking tussen waterlaboratoria. Inmiddels worden twee mogelijkheden voor samenwerking onderzocht: Enerzijds samenwerking tussen Waterproef en Het Waterlaboratorium en anderzijds samenwerking tussen Waterproef, de laboratoria van de waterschappen Groot Salland, Hunze & Aa’s, Regge & Dinkel en het laboratorium van Wetterskip Fryslân. Met Wereld Waternet zijn gesprekken gevoerd over het gezamenlijk uitvoeren van projecten in Afrika. En Waterproef is verder in gesprek met de afdeling O&A van Waternet over de overname van hun veldploeg. Over al deze initiatieven zijn echter nog geen concrete resultaten te melden.

Niet alles koek en ei

In juli 2011 is één van de afdelingshoofden getroffen door een herseninfarct. Hierdoor waren snelle en adequate (tijdelijke) acties nodig om de continuïteit van de stichting te waarborgen. Dit is gelukt, echter de vooruitzichten voor het herstel van ons afdelingshoofd zijn somber. Als gevolg van de ziekte van het afdelingshoofd CBV is de vacature van afdelingshoofd Facilitaire Zaken vervroegd ingevuld per 1 september 2011. De functie van afdelingshoofd CBV wordt tijdelijk waargenomen door een interim-manager. Ook twee andere medewerkers, een senior-analist en een milieukundig veldmedewerker, zijn langdurig ziek geweest. Hierdoor is het verzuimpercentage gestegen tot 6,2 %. Dit hogere ziekteverzuim heeft tot een negatieve invloed op de loonkosten geleid.

Weer belangrijke analyses geaccrediteerd

In 2011 zijn enkele belangrijke analysemethoden geaccrediteerd. Door de implementatie en accreditatie van de nieuwe analysemethoden is meer werk in eigen beheer uitgevoerd en minder uitbesteed.

Het gaat daarbij o.a. om de analyse van vluchtige koolwaterstoffen m.b.v. Purge and Trap GC-MS in watermonsters. Deze analyse wordt ook direct voor grondwatermonsters (onderzoek peilbuizen) onder AS 3000 protocol uitgevoerd.

Om de analyse van polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK), organochloorbestrijdingsmiddelen (OCB) en polychloorbiphenylen (PCB) efficiënter uit te kunnen voeren, zijn twee triple Quad GC-MS systemen aangeschaft. Hiermee zijn we in staat om deze analyses in één opwerking en in één meting te bepalen. De methode is inmiddels geheel gevalideerd en geaccrediteerd voor grond- en waterbodemmonsters. Waterproef is daarmee één van de eerste waterschapslaboratoria die deze nieuwe techniek geheel conform de normen toepast en daarbij bovendien de vereiste rapportagegrenzen voor waterbodemmonsters realiseert.

Een klein tekort

Het aantal te onderzoeken monsters is in 2011 toegenomen. De omzet is - over het geheel genomen - op peil gebleven. Maar uiteindelijk is het jaar 2011 na alle plussen en minnen toch afgesloten met een (klein) financieel tekort van iets meer dan € 27.000. Nog geen 0,4% van de begroting. Daar doet Brussel vast niet moeilijk over.

Survival in de Vinkeveense plassen

Eind april togen de monsternemers van Waterproef naar de Vinkeveense plassen om te oefenen hoe je in leven kunt blijven als je met overlevingspak en/of reddingsvest ongewild in het water terechtkomt. Zeker geen overbodige luxe, want onze monsternemers brengen alle seizoenen heel wat uren door op soms grote en diepe plassen. Er werd onder deskundige leiding geoefend hoe je met hulp van 1 persoon weer in de boot of aan de kant kunt komen en hoe je langer warm blijft. Vooral dat laatste werd - vanwege de lage temperatuur in en op het water - door onze medewerkers erg belangrijk gevonden. Een barbecue zorgde voor een ontspannen afsluiting van een inspannende middag. team monstername

Fytobenthos onderzoek nu met een Q

Het heeft misschien even geduurd, maar sinds 15 maart 2012 heeft het onderzoek van fytobenthos (vastzittende diatomeeën of kiezelwieren) bij Waterproef de Q status. Want na hard werken en lang wachten is ons fytobenthos onderzoek door de Raad voor Accreditatie geaccrediteerd.

Een kroon op het werk van Annie Kreike en Marjolein Hoyer, die in samenwerking met KAM-coördinator Edwin van Bavel deze klus hebben geklaard. En een pluim voor Willie van den Berg, die de beide dames door het voor hen lastige onderdeel ‘Statistische gegevensverwerking’ hielp. Terecht zijn beide dames in de bloemen gezet.

Zwemwateronderzoek volop in beweging

Het zwemwaterseizoen is weer van start gegaan. De afgelopen maanden is door alle betrokkenen hard gewerkt aan zowel het verbeteren van het zwemwateronderzoek als de verbetering van de informatievoorziening naar de burger. We zijn daar trouwens voortdurend mee bezig. Een paar voorbeelden:

Landelijke website www.zwemwater.nl

Er wordt nog hard gewerkt aan een landelijke website voor zwemwater. Het doel is een centraal landelijk zwemwaterregister te creëren waarop o.a. informatie te vinden is over waterkwaliteit, hygiëne en veiligheid van zwemwaterlocaties in oppervlaktewater. De resultaten van het zwemwateronderzoek, dat Waterproef voor de Provincies Noord-Holland en Utrecht uitvoert, worden hier ook in opgenomen. www.zwemwater.nl gaat binnenkort online.

zwemwater.nl

Uniforme klassenindeling in Europa

Met ingang van dit zwemseizoen komen er nieuwe informatieborden langs alle Europese zwemlocaties. Op deze borden staan dit jaar alleen kaartjes met eventuele vuilbronnen en een overzicht van de regels/verboden die gelden. Volgend jaar komt daar nog een vermelding van de waterkwaliteit van de zwemlocatie bij. Daarvoor wordt dan de volgende klassenindeling gebruikt:

Klassenindeling:
***       Uitstekend
**         Goed
*          Aanvaardbaar
-           Slecht

Regelgeving wordt aangepast

Ook de regelgeving krijgt de nodige aandacht. Uitvoeringsproblemen worden aangepakt en er komt ruimte voor nieuwe innovatieve onderzoeksmethoden. In de toekomst wil men de duur van het zwemseizoen per locatie flexibel kunnen regelen.

Het zwemwateronderzoek is dus volop in beweging en ook Waterproef speelt daar een uitvoerende en (technisch-)adviserende rol in.

Colofon

Waterproef redactieraad

E-mail ons uw tips of suggesties voor plaatsing in een volgende nieuwsbrief, of neem contact op via telefoonnummer 0299-391700.

Ron van Leuken
Pearl Wijsman
Emile Nat
Hans de Bie
Nel de Boer
Edwin Steur

Nieuwe biologen

Twee nieuwe biologen gaan de afdeling biologie dit jaar ondersteunen. Babette Bontes gaat een deel van het macrofauna onderzoek uitvoeren en Thomas Kroon wordt ingezet als projectleider/adviseur Flora- en faunawetprojecten.

Managers Waterproef richten neuzen

Bij de reorganisatie van Waterproef in 2011 zijn er verschuivingen geweest in de taken(pakketten) van de managers. Bovendien zijn er nieuwe gezichten bijgekomen. In april toog het Managementteam (MT) ‘naar de hei’ om te kijken of die veranderingen hun vruchten hebben afgeworpen. Ook is gekeken naar mogelijkheden om, rekening houdend met ieders sterke en minder sterke kanten, de synergie binnen het team verder te versterken. Deze zoektocht is begeleid door een externe coach.

Het is voor een organisatie belangrijk dat een MT een eenheid is en dat uitstraalt. Zowel richting medewerkers als naar bestuurders en relaties. Daarom is op deze ‘hei dag’ ook uitvoerig stilgestaan bij belangrijke zaken als Missie, Visie en de zoektochten naar mogelijkheden tot samenwerking of samengaan met andere water(schaps)laboratoria.

Aan het einde van de dag was de conclusie helder: De neuzen van de managers van Waterproef zijn gericht en ze wijzen dezelfde kant op.

Uitslag Fotowedstrijd

De uitslag van onze fotowedstrijd is bekend. Door de grote variatie in de inzendingen was het voor de jury niet gemakkelijk om de winnende foto’s te selecteren. Maar het is toch gelukt.

Eerste prijs

De eerste prijs - een diner bon van € 200,00 - gaat naar Annie Kreike (Waterproef), voor haar foto ‘Condensdruppels’. Uit het juryrapport: ……waar komen de druppels vandaan? Wat gebeurt hier? Deze foto roept telkens andere associaties op. Mooi zijn de vele blauwe kleurnuances. De scherpte op de voorgrond toont de structuur van de vezels en de onscherpte op de achtergrond geeft de plaat diepte…

eerste prijs

tweede prijs

Tweede prijs

De tweede prijs - een VVV-bon van € 50,00 - gaat naar Patricia Bakker (Waterproef) voor haar foto ‘Slippers op het strand van de South Pacific’. De overige prijzen - eveneens VVV-bonnen van € 50,00 - zijn gewonnen door: Joost Stoffels (Waternet), Klaas Kwakman (Volendam) en Evelien van der Horst-Blöte (Waterproef). De prijzen zijn inmiddels uitgereikt.

Medewerkers van Waterproef in beeld

Maak kennis met... Roland Kool
Naam	Roland Kool.
Geboren	1989 in Amsterdam en daar woon ik nog steeds.
Woonplaats	Amsterdam.
Gezin	Nee, ik heb geen gezin. Wel al 5 jaar een hechte relatie met mijn partner Judith.
Hobby	Zwemmen en boogschieten (voor de kenners: Compound Unlimited).
In dienst	Per 1 oktober 2011.
Functie	Systeembeheerder.
Afdeling	FAZ, team ICT.
Werkzaamheden	Ik beheer vooral het laboratorium informatie en management systeem (LIMS-QMA). Daarnaast beantwoord ik diverse ICT vragen en ik los samen met een collega eventuele storingen op.
Werkervaring	Ik ben een paar jaar geleden gestart als algemeen medewerker ICT bij een medisch laboratorium. Daarna werd ik (senior)-servicedeskmedewerker bij de RDOG Hollands Midden. En nu werk ik dus als systeembeheerder bij Waterproef.
Leuk aan Waterproef	Waterproef is een kleine organisatie. Daardoor is je eigen bijdrage aan de organisatie heel snel te zien.
Wens voor Waterproef	De ICT van Waterproef zo inrichten, dat die ook voor de toekomst een fijne, goed geoliede machine is en blijft.